Zacznijmy może od tego, że standardowy stadion lekkoatletyczny ma obwód 400 metrów. Oczywiście licząc po pierwszym torze, bo drugi tor jest już o około 8 metrów dłuższy i kolejne odpowiednio też. Dokładne długości można podsumować tabelą:
|
Tor |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Długość |
400 |
407.85 |
415.71 |
423.56 |
431.42 |
439.27 |
447.12 |
454.98 |
Biegi na 400 metrów rozgrywane są na wszystkich torach, ale start odbywa się nie z jednej linii, tylko z przesunięciem o odpowiedni kawałek, aby każdy z zawodników przebiegł równe 400 metrów. Nie wolno zawodnikom przekroczyć swojego toru podczas biegu – jest za to dyskwalifikacja, nawet w przypadku nadepnięcia na linię. Jest to trochę trudne do oglądania i trudne dla biegaczy, bo przez większość biegu tak naprawdę nie wiadomo kto jest na jakiej pozycji. Można się tego jakoś dopatrzeć, ale dopiero na ostatniej prostej okazuje się kto jest z przodu. Dlatego też ostatni tor, ósmy, jest uważany za najgorszy, bo biegacz nie widzi nikogo przed sobą o ile biegnie w miarę równo z innymi, lub szybciej. Nie ma kogo gonić. Zadziwiające jest to, że właśnie na ósmym torze Wade Van Niekerk (RPA) pobił rekord świata na tym dystansie, 43,03, podczas Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku.
Biegi na 800 metrów również startują nie z jednej linii, ale każdy zawodnik zaczyna na swoim torze, z odpowiednim przesunięciem. Po 100 metrach biegacze mogą zbiec ku wewnętrznemu torowi, co oczywiście się opłaca, bo droga po nim pokonana będzie najkrótszą. Jest jeszcze jedna różnica pomiędzy dystansem 400 a 800 metrów. Ten pierwszy ma start z bloków, tak jak sprinty na 100 i 200 metrów, podczas gdy na dwa okrążenia biegacze startują z pozycji stojącej.
Obecny rekord świata należy do Davida Rudishy (Kenia), wynosi 1:40,91 i został ustanowiony na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie w 2012 roku.
Dlaczego w ogóle pisać tekst o tych dwóch dystansach?
Alberto Juantorena (Kuba) był na czele światowych list biegaczy na 400 metrów w latach 1973-74, ale w 1975 przeszedł dwie operacje stopy. W 1976 roku na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu (Kanada) wystartował w biegu na 800 m i wygrał bijąc rekord świata wynikiem 1:43,50. Trzy dni później powtórzył sukces wygrywając bieg na 400 metrów z czasem 44,26. Był to pierwszy i do tej pory jedyny przypadek w historii nowożytnych Igrzysk Olimpijskich, zawodnika, który zdobywa złoto na obu dystansach: 400 i 800 metrów. Alberto zdominował oba dystanse utrzymując się na pierwszym miejscu rocznych rankingów w latach 1976-77. Później już takich zawodników nie było.
Dlaczego tak trudno jest pogodzić bieganie na tych dystansach? Zacznijmy od tego, że biegi te należą do dwóch różnych kategorii: 400 metrów to sprint (tak jak 100 i 200 metrów), a 800 metrów to bieg średniodystansowy (tak jak 1500 metrów). Wystarczy spojrzeć na zawodach na sylwetki biegaczy, aby zobaczyć różnicę. Mocno umięśnieni sprinterzy nie biegają szybko średnich dystansów, bo ich mięśnie potrzebują więcej tlenu. Za to wytrzymalsi średniodystansowcy przegrywają w sprintach, bo ich mięśnie są słabsze. To tak ogólnie. Dlaczego w ogóle występuje podział na sprinterów i średniodystansowców? Chodzi o energię wykorzystywaną w biegu.
Źródłem energii dla mięśni jest rozpad związku oznaczanego jako ATP (adenozyno-5’-trifosforan) o wzorze sumarycznym C10H16N5O13P3. Jest on nośnikiem energii używanej w metabolizmie komórki. W naszych ciałach następuje ciągły rozpad ATP i jego powstawanie. W ciągu dnia powstaje i rozpada się tyle tego związku ile wynosi masa naszego ciała – około 70 kilogramów! Ilość ATP potrzebna do maksymalnego wysiłku wystarcza na 3-5 sekund (na przykład sprintu). Dzięki reakcji odtworzenia i fosfokreatynie wykorzystany zapas jest szybko odtwarzany, ale zapas fosfokreatyny wystarcza tylko na kolejne 6-8 sekund. Zatem bez odtwarzania nie bylibyśmy w stanie przebiec sprintem nawet 100 metrów. Zapasy ATP odbudowywane są przy pomocy glukozy, ale może się to odbywać na dwa sposoby:
- Beztlenowo – glikoliza, dzięki której z jednej cząsteczki glukozy powstają 2 cząsteczki ATP
- Tlenowo – cykl Krebsa, dzięki któremu z jednej cząsteczki glukozy powstaje 38 cząsteczek ATP
Przemiany beztlenowe są szybkie, ale jeśli mięśnie nie mają wystarczającego zapasu tlenu, to szybko kończy się to wytwarzaniem mleczanu, czyli potocznie mówiąc, zakwaszeniem, które powoduje osłabienie aż do zatrzymania. Przy dłuższym wysiłku organizm musi przejść na system przemian tlenowych, aby móc kontynuować, ale nie może się to odbyć z taką intensywnością pracy mięśni jak w przypadku sprintu, czyli maksymalnego wysiłku.
Biegi na 400 i na 800 metrów odróżnia proporcja przemian beztlenowych i tlenowych:
- 400 metrów: beztlenowo 59%, tlenowo 41%
- 800 metrów: beztlenowo 40%, tlenowo 60%
Oczywiście te proporcje mogą się różnić pomiędzy zawodnikami, występują też różnice pomiędzy tymi odsetkami w przypadku kobiet i mężczyzn. Jedno jest faktem: bieg na 400 metrów to bieg w większości wykorzystujący przemiany beztlenowe, a na 800 m w większości wykorzystuje się przemiany tlenowe.
Chyba właśnie dlatego tak trudno pogodzić przygotowania do obu tych dystansów. Chcąc zwiększyć swoje szanse w sprincie budujemy silne mięśnie, które wykorzystują dużo tlenu, a tlen ten przydałby się aby móc wysiłek utrzymać dłużej bez zakwaszania na średnich dystansach. Na odwrót, mając dobrą wytrzymałość i efektywność wykorzystania tlenu, nie mamy wystarczającej szybkości, aby się ścigać ze sprinterami.
Oczywiście amatorom polecam bieganie i próbowanie obu dystansów. Bieg na 400 metrów to niesamowite doświadczenie, w którym przez pierwszą połowę biegnie się sprintem, a drugą nie wiadomo jak, bo nogi odmawiają posłuszeństwa. Z kolei zadyszka mająca na celu uzupełnienie tlenu po biegu na 800 metrów potrafi być bardzo intensywna. Obydwa dystanse po prostu bolą, ale prędkość potrafi też dawać niektórym z nas dużą przyjemność i tego trzeba się trzymać :)!
Żródła:
https://en.wikipedia.org/wiki/Alberto_Juantorena
https://pl.wikipedia.org/wiki/Adenozyno-5%E2%80%B2-trifosforan
Dyskusja